دندان قروچه را می‌توان به عنوان یک اقدام غیرارادی و ناخودآگاه تعریف کرد. دندان قروچه ممکن است در هنگام بیداری رخ دهد که به آن دندان قروچه روزانه می‌گویند. در عین حال این اقدام ممکن است در خواب رخ دهد که به دندان قروچه شبانه معروف است. علت اصلی دندان قروچه مشخص نشده است، اما به نظر می‌رسد که عوامل متعددی برای آن وجود دارد.
بررسی نحوه وقوع دندان قروچه
در هنگام دندان قروچه، تماس شدیدی بین سطوح جونده دندان‌های فک بالا و فک پایین ایجاد می‌شود. از سوی دیگر محققان معتقدند دندان قروچه هنگام بیداری علل متفاوتی نسبت به دندان قروچه شبانه در هنگام خواب دارد.
دندان قروچه را می‌توان به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم کرد، در حالی که دندان قروچه اولیه به هیچ بیماری دیگری مربوط نمی‌شود، دندان قروچه ثانویه با اختلالات عصبی همراه است یا از عوارض جانبی داروها ناشی می‌شود.
رویکرد توصیه شده برای مدیریت دندان قروچه شامل سه مرحله است. استفاده از اسپلینت اکلوزال رزین( ترجیحاً دستگاه‌های سخت اکریلیک) که بیشتر به عنوان محافظ دندان عمل می‌کند و از آسیب بیشتر جلوگیری می‌کند، اتخاذ رویکردی رفتاری برای افزایش آگاهی بیمار نسبت به اختلالات عصبی، آموزش آرامش، سبک زندگی و بهداشت خواب و در نهایت رویکرد سوم که شامل استفاده از داروها است که باید به دوره‌های کوتاه مدت و موارد شدید که دستگاه‌های اکلوزال و روش‌های روان‌شناختی بی‌اثر بودند، محدود شود.
نشانه‌های دندان قروچه
درمان دندان قروچه زمانی توصیه می‌شود که احتمال وقوع هر یک از عواقب زیر وجود داشته باشد:
- سایش مکانیکی دندان‌ها که منجر به از بین رفتن مورفولوژی اکلوزال و صاف شدن سطوح اکلوزال می‌شود.
- دندان‌های بیش از حد حساس
- از دست دادن حمایت پریودنتال
- شکستگی دندان
- شکستگی‌های ترمیم، معمولاً ترمیم‌های کلاس I و II، شکستگی تاج‌ها و پروتزهای جزئی ثابت
- ترمیم یا شکست ایمپلنت‌های دندانی
- هایپرتروفی عضلات جونده
- حساسیت و سفتی در عضلات فک
- زمانی که دندان قروچه منجر به ایجاد محدودیت در باز شدن دهان می‌شود
- درد گیجگاهی فکی
- درد در ناحیه پیش گوش
- حساسیت مفصل گیجگاهی فکی
- زمانی که سردرد در نتیجه حساسیت عضلانی مرتبط با عضله تمپورالیس رخ می‌دهد
- صداهای بلند ناخوشایند در طول خواب که باعث اختلال در خواب می‌شود
شیوه‌های درمان و مدیریت دندان قروچه
مدیریت دندان قروچه بر شناخت عوامل بالقوه ایجاد کننده مرتبط با ایجاد این بیماری متکی است. دندان قروچه روزانه را می‌توان با مداخلاتی مانند اصلاح عادت، آرامش درمانی و بیوفیدبک مدیریت کرد. در بیماران مبتلا به دندان قروچه در خواب، که به نظر نمی‌رسد تحت تاثیر عوامل روانی یا اجتماعی باشد، مداخله مناسب ممکن است شامل درمان با لوازم خانگی باشد. در بیماران مبتلا به دندان قروچه ناشی از دارو، داروی مورد نظر باید قطع یا با داروی دیگری جایگزین شود.
نوعی از دندان قروچه که در بیماران مبتلا به ناهنجاری‌های عصبی مانند دیستونی رخ می‌دهد، ممکن است از تزریق بوتاکس در عضلات جونده ایجاد شود، که به نظر می‌رسد دفعات فعالیت پارافانکشنال را کاهش می‌دهد. با این حال، نگرانی‌هایی در مورد اثرات نامطلوب این عارضه مطرح شده است. مشاوره و مدیریت رژیم غذایی ممکن است در برخی موارد ضروری باشد، مانند جلوگیری از مصرف بیش از حد کافئین و مصرف تنباکو.
دندان قروچه شبانه معمولاً با مداخله درمان نمی‌شود، این رفتار احتمالاً با افزایش سن کاهش می‌یابد. از سوی دیگر، دندان قروچه در طول روز اغلب می‌تواند از طریق مداخله از بین برود که نشان‌دهنده‌ی درمان این بیماری است، اما وقوع مجدد این عارضه شایع است.
روش‌های مدیریت دندان قروچه
تنظیمات اکلوزال
در برخی مطالعات انجام‌شده مشخص شده است که تداخل‌های اکلوزالی با ایجاد دندان قروچه مرتبط بوده است. برخی از دندانپزشکان هنوز معتقدند که تنظیمات اکلوزال در مدیریت دندان قروچه ضروری است. اما، به نظر می‌رسد هیچ مبنایی برای انجام چنین تنظیمات اکلوزالی برگشت‌ناپذیر وجود ندارد، زیرا علت اختلال در حال حاضر عمدتاً به به عوامل روانی و اجتماعی محدود می‌شود، نه محیطی.
تعادل درمانی
ایده پیشنهادی مبنی بر اینکه دندان قروچه ممکن است به دلیل اکلوژن باشد، درمان‌های ارتودنسی را به عنوان گزینه‌های مناسبی در مدیریت این عارضه مطرح می‌کند. اما این موضوع هنوز در میان محققین دندانپزشکی مورد مناقشه است.
اسپلینت‌های اکلوزال
اسپلینت‌های اکلوزال در شب برای هدایت حرکت اکلوزال استفاده می‌شود تا آسیب پریودنتال حداقل باشد. این دستگاه تمام دندان‌های فک بالا یا فک پایین را می‌پوشاند، اما بیشتر در قسمت بالایی فک بالا استفاده می‌شود. اسپلینت‌های اکلوزال به طور کلی برای جلوگیری از سایش دندان، آسیب دیدگی و کاهش فشار در شب مورد استفاده قرار می‌گیرند. آتل‌ها باید سطوح اکلوزال تمام دندان‌ها را بپوشانند. با استفاده از آتل تا حدودی فشار عضلانی کاهش می‌یابد. وسیله‌ای که به مدیریت عواقب دندان قروچه شبانه کمک می‌کند، آتل تثبیت کننده با صفحه صاف است که به آن محافظ گزش اکلوزال، دستگاه دندان قروچه، صفحه گاز گرفتن یا نگهبان شب نیز می‌گویند.
روان درمانی
دندان قروچه اغلب ممکن است با استرس مرتبط باشد. رویکردهای روان درمانی باید برای تقویت آرامش انجام شود. مشاوره بیمار می‌تواند منجر به کاهش تنش و همچنین ایجاد آگاهی نسبت به این عادت شود. این امر باعث افزایش کنترل ارادی و در نتیجه کاهش حرکات پارافانکشنال می‌شود.
فیزیوتراپی
اگر دندان قروچه با درد و سفتی عضلات همراه باشد، ممکن است فیزیوتراپی توصیه شود.
آموزش آرامش
در این روش به بیمار آموزش داده می‌شود که گروه عضلانی را به صورت داوطلبانه شل کند.
درمان ترمیمی
اگر ساییدگی شدید همراه با دندان قروچه وجود دارد، در صورت لزوم، درمان ریشه توصیه می‌شود. ترمیم‌های کامپوزیت یا روکش‌های پوشش کامل (بسته به هر مورد) در این زمینه می‌توانند موثر باشند.
دارو
مدیریت دارویی شامل استفاده از عوامل ضد اضطراب، آرام بخش‌ها و شل کننده‌های عضلانی است. داروهایی مانند دیازپام را می‌توان برای چند روز تجویز کرد تا اختلال خواب و سطح اضطراب را تغییر دهد. دوزهای پایین داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای ممکن است برای مهار میزان خواب حرکت سریع چشم (REM) استفاده شود.
بیوفیدبک
این تکنیک از بازخورد مثبت استفاده می‌کند که بیمار را قادر می‌سازد کاهش تنش را یاد بگیرد. این روش بر اساس این ایده است که افراد مبتلا به دندان قروچه می‌توانند رفتار خود را اصلاح کنند. این کار با اجازه دادن به بیمار برای مشاهده مانیتور الکترومیوگرافی (EMG) در حالی که فک پایین با حداقل فعالیت در وضعیت دندان قروچه قرار دارد، انجام می‌شود. برای دندان قروچه شبانه، ممکن است از محرک‌های شنوایی، ارتعاشی یا چشایی استفاده شود.
روش الکتریکی
در حال حاضر از تحریک الکتروگالوانیکی برای آرامش عضلانی برای درمان دندان قروچه استفاده می شود.
سم بوتولین
سم بوتولین، یک نوروتوکسین سنتز شده توسط کلستریدیوم بوتولینوم است که در حال حاضر برای درمان بیماری‌های مختلف، از جمله دندان قروچه، و برای اهداف زیبایی استفاده می‌شود. این دارو با ممانعت از تولید استیل کولین و مسدود کردن کانال‌های کلسیم در انتهای عصب عمل می‌کند و به طور موقت انقباض عضلانی را مهار می‌کند.
عوارض دندان قروچه
عوارض دندان قروچه گسترده است. زمانی که نیروهای اکلوزالی با شدت و مدت زیاد بر ظرفیت تطبیقی بدن غلبه کنند و عواقب دندان قروچه ظاهر شود، شکست روزنه‌ای رخ می‌دهد. در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌کنیم. سایش دندان، حساسیت بیش از حد دندان، تحرک دندان، درد در مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) یا عضلات فک، سردرد گیجگاهی و خواب ضعیف. فرورفتگی در سطح زبان، وجود خطه آلبا در امتداد صفحه گاز گرفتن مخاط باکال و فرورفتگی لثه نیز از علائم بالینی این عادت هستند.
دندان قروچه ممکن است با سایر فعالیت های پارافنشنال مانند گاز گرفتن گونه یا گاز گرفتن لب همراه باشد. هیپرتروفی عضله ماستر همراه با حساسیت یا خستگی عضلات جونده خواهد بود.
اهمیت بالینی
دندان قروچه با ایجاد اختلالات گیجگاهی فکی (TMD)، سایش دندان، تحرک دندان، تغییرات در بافت نرم دهان و فک پایین مرتبط است. دندان قروچه همچنین با چالش‌های فنی در هنگام ساخت و قرار دادن پروتز دندان همراه است.
بهبود عملکرد تیم سلامت
از آنجایی که دندان قروچه یک بیماری چند عاملی است، باید یک تیم حرفه‌ای برای مدیریت بهتر بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیماران، از جمله دندانپزشکان، پرستاران سلامت روان، پزشکان اطفال، مراقبان اولیه، متخصصان مغز و اعصاب و روان درمانگران، با یکدیگر همکاری کنند.
